В XI-XII вв. государство Караханидов состояло из двух владений, территория Западного ханства включала в себя:
A) Мангышлак и Мавераннахр
B) Жетысу и Восточный Туркестан
C) Западный Казахстан и Жетысу
D) Северный Казахстана и Жетысу
E) Мавераннахр
Мұнда XIII ғасырдағы (XI-XII ғасырлардағы) Караханид мемлекеті екі ірі бөлікке бөлінген, соның бірі — Западный ханство. Сұрақ сол Западный хандықтың аумағынан не кіреді дегенді қойып тұр.
A нұсқасы: «Мангышлак және Мавераннахр». Мұнда Мангышлак көбінесе Каспий маңы аймағымен байланыстырылып, Западты хандықтың аумағына жатпайды, ал Мавераннахр – иә, бұл аумақ дұрыс, бірақ қосындында Мангышлак қателік болады.
B нұсқасы: «Жетысу және Восточный Туркестан». Бұл аймақтар Батыс Түркістанның немесе қазіргі Қазақстан мен Шығыс Түркістанның бөліктерімен көбінесе сәйкестендіріледі, алайда Караханид мемлекетінің Западный хандығының аумағы осы аймақтарға жатпайды.
C нұсқасы: «Западный Казахстан және Жетысу». Мұнда да Қазақстанның бөлігі айтылған, ал тарихи көзқарастан Мавераннахр – негізгі ерекшелік, сондықтан бұл нұсқа дұрыс емес.
D нұсқасы: «Северный Казахстана және Жетысу». Дәл сол себепті – аймақтар дұрыс сәйкеспейді.
E нұсқасы: «Мавераннахр». Западный хандықтың негізгі географиялық аймағы – Мавераннахр. Бұл атау сол кезеңдегі мемлекет құрылымының ерекшелігін көрсетеді, сондықтан тек Мавераннахр дұрыс нұсқа болып қала береді.
Қорыта келе, дұрыс жауап – E нұсқасы: Мавераннахр. Бұл тарихтағы Караханид мемлекетінің екі бөлігінің бірі болып есептелетін Западный хандықтың нақты аймағын анықтайды.
В задаче необходимо определить, какие территории входили в состав западного владения государства Караханидов в XI–XII веках.
Рассмотрим по порядку варианты:
A) Мангышлак и Мавераннахр
Мавераннахр принято отождествлять с восточным владением Караханидов. Мангышлак, хотя и находится в современном Казахстане, не является основным компонентом западного ханства. Резюмируя – этот вариант неверен.
B) Жетысу и Восточный Туркестан
Жетысу действительно относится к территории, контролируемой западным владением, но Восточный Туркестан – иной регион, который не относится к западному ханству Караханидов. Значит, вариант некорректен.
C) Западный Казахстан и Жетысу
Исследования показывают, что западное владение Караханидов охватывало область, которую в современных географических терминах можно связать с Западным Казахстаном, а также включало область Жетысу. Этот вариант точно отражает историческую ситуацию.
D) Северный Казахстана и Жетысу
В данном варианте упоминается Северный Казахстан, что не соответствует историческим данным о составе западного владения. Правильнее было бы говорить о Западном Казахстане, поэтому вариант неверен.
E) Мавераннахр
Мавераннахр – это название восточного владения Караханидов, а не западного. Значит, вариант не подходит.
Из анализируемых вариантов правильным оказывается вариант, в котором указаны территории Западного Казахстана и Жетысу. Эта комбинация соответствует историческим данным о составе западного владения государства Караханидов.
Ответ: Вариант C.