Регулярная Армия у казахов:
A) отсутствовала
B) собиралась на время
C) была наёмной
D) собиралась на основе всеобщей воинской повинности
E) была
Сұрақты тағы да өз сөзіңмен айтып өтейік: «Қазақтардың тұрақты (регуляр) армиясы болған ма, жоқ па?» деген сұраққа бірнеше нұсқа ұсынылған. Енді әр нұсқаны талдап көрейік:
• A) «отсутствовала» – Қазақтарда тұрақты, кәсіби армия құрылымы жарқын көрінбейді. Қазақ халқының көшпелі өмір салты мен тайпалық құрылымына байланысты әскери күштер керекті кезде жиыныстырып, уақытша ұйымдастырылды. Осыған байланысты тұрақты армияның болмауы кең тараған көзқарасқа сәйкес келеді.
• B) «собиралась на время» – Бұл нұсқа уақытша әскери күштерді жинау туралы айтады, яғни белгілі бір уақытта мобилизацияланып, күрестен кейін өз қызметін тоқтатады. Алайда, бұл нұсқа қазақтардың әскери құрылымын ретке келтірудің ұйымдасқан, тұрақты штат ретінде қарастырмайды, сондықтан негізгі ұғым емес.
• C) «была наёмной» – Мұнда қазақтардың әскери күштерінің жалдау жүйесімен қалыптасатыны туралы айтылады. Дегенмен, тарихи деректер қазақтардың жалдау жүйесіне негізделген тұрақты армиясы болғанын дәлелдемейді.
• D) «собиралась на основе всеобщей воинской повинности» – Бұл опция жалпы әскери міндеттілікке негізделген күштерді жинау идеясын ұсынады. Қазақтарда әскери қызметті ұжымдық негізде ұйымдастыру орын алғанымен, бұл міндеттілік жүйесі тұрақты армия ретінде қарастырылмайды.
• E) «была» – Мұнда қазақтарда тұрақты армия болғаны жай ғана айтылған, бірақ тарихи мәліметтер қолдау көрсетпейді.
Негізгі тарихи көзқарас бойынша, Қазақтар көшпелі өмір сүргендіктен, әрдайым жалғастырылып тұратын тұрақты армиясы болмады. Әскерлер қажет кезде уақытша ұйымдастырылып, тайпалық жүйе мен әдет-ғұрыпқа сәйкес қалыптасты. Сондықтан дұрыс жауап – нұсқа А.
Дұрыс жауап: A) отсутствовала.
Рассмотрим, что подразумевается под «регулярной армией» и как она выглядела у казахов. Вопрос направлен на выяснение, существовала ли у казахов постоянная (профессиональная, формально организованная) армия или же на вооружение привлекались временные формирования.
А) «Отсутствовала». Этот вариант отражает мысль о том, что у казахов не было постоянного, стоящего войска, как, например, в некоторых европейских государствах. Историки отмечают, что казахское общество, будучи кочевым, не имело специально сформированной постоянной армии в мирное время. Такая система отвечала потребностям их образа жизни.
B) «Собиралась на время». Здесь говорится о том, что при возникновении необходимости (во время военных конфликтов или походов) казахи мобилизовывали воинов из числа свободных людей – по сути, временно собирали армию. Такая организация свойственна многим кочевым народам, которым не было смысла содержать постоянное профессиональное войско в мирное время.
В) «Была наёмной». Это неверное утверждение, так как кочевые общества не сформировали систему наёмников как основу своей армии. Военная сила собиралась из числа своего населения, а не закупалась извне.
D) «Собирать на основе всеобщей воинской повинности». Хотя в казахском обществе существовала обязанность каждого свободного мужчины принимать участие в военных походах, утверждение о системе, основанной на всеобщей повинности, относится скорее к поздним феодальным системам, нежели к традиционному укладу кочевников. Такой вариант не является традиционным описанием боевой организации казахов.
E) «Была». Этот вариант слишком расплывчат и не отражает специфику военной организации казахов, где отсутствие постоянной армии компенсировалось временной мобилизацией. Простое утверждение, что регулярная армия «была», не соответствует исторической реальности.
В итоге, правильное понимание заключается в том, что у казахов не существовало постоянного регулярного войска в привычном для европейских государств смысле. Их вооруженные силы формировались по необходимости, мобилизуясь именно на время предстоящих военных действий.
Правильные ответы: A и B.