Племена, населявшие берега рек Орхон, Керулен в XI- XII веках:
A) Кыпчаки
B) Кереиты
C) Каракитаи
D) Огузы
E) Караханиды
Переформулирую: нужно выбрать из предложенных вариантов те племена, которые в XI–XII веках населяли берега рек Орхон и Керулен. Рассмотрим каждое из них.
Кыпчаки – достаточно широко известный тюркский народ, который действительно обитал в степях, но их историческая зона преимущественно располагалась западнее, в районе Восточной Европы и южных степей, а не в районе орхонских источников.
Кереиты – одно из племён, которое точно имело свое скопление в районах Монголии, и их проживание на территории вокруг рек Орхон и Керулен подтверждается историческими сведениями XI–XII веков. Это племя позже сыграло важную роль в формировании союзов, в том числе с будущими монголами.
Каракитаи – название, которое связывают с государством Западное Ляо (Каракитайский ханат), возникшим из кочевых племенных образований. Хотя этот политический союз имел характер государства, корни его связаны с кочевыми племенами, населяющими степи Восточной Центральной Азии, в том числе в районе указанных рек, и их влияние ощущалось в XI–XII веках.
Огузы – известны как племенной союз тюрков, но их основное расселение приходилось на более западные районы степей, и менее вероятно, что именно они были главными обитателями банков Орхоно-Керулена.
Караханиды – их историческая территория распространялась в основном на Средней Азии, представляя собой государственную династию, а не отдельное племенное образование, и они не ассоциируются напрямую с указанными реками.
Итак, правильными вариантами являются Кереиты и Каракитаи.
Тапсырмада XI–XII ғасырларда Орхон, Керулен өзендері бойында өмір сүрген тайпаларды анықтау сұралған. Бізге бес нұсқа берілген: Кыпчаки, Кереиты, Каракитаи, Огузы және Караханиды.
• А) Кыпчаки – бұл Тайпалар батыс кеңістікте, Еуразия даласында танылған, бірақ олардың өмір сүру орталығы көбінесе Қаспийден Жайыққа дейінгі аймақ болған. Орхон мен Керулен өзендері болса, қазіргі Монғолия аумағында орналасқан, яғни бұл нұсқа сәйкес келмейді.
• B) Кереиты – тарихта Орхон өзенінің бойында өмір сүрген, кейіннен моңғолдардың құрылтайшыларының бірі болған тайпа ретінде белгілі. XI–XII ғасырларда осы өңірде белсенді қызмет көрсеткендігі дәлелденген. Сондықтан бұл нұсқа дұрыс.
• C) Каракитаи – Қарақұitai немесе Қарақытай деп те аталған бұл топ негізінен Қытайдан шыққан және Батыс Ляо империясын құрып, Батыс Азияға әсер еткен, бірақ олардың негізгі тұрағы мен ықпалы Орхон-Қерулен өңірімен шектелмейтіндіктен, тапсырма контекстіне сай келмейді.
• D) Огузы – Оғыз тайпалары негізінен Батыс Еуразия даласында, қазіргі Түркия мен Орталық Азияда атақты болған, алайда бұл тайпа Орхон мен Керулен өзендері бойымен өмір сүрмеген.
• E) Караханиды – олар Орталық Азияда, әсіресе Мәңгі өңірде билік құрған мемлекет өкілдері, бірақ Орхон мен Керулен өзендері бойында тұрып, белгілі бір тайпа ретінде емес, держава ретінде тарих беттерінде аталған.
Осылайша, XI–XII ғасырларда Орхон, Керулен өзендері бойында өмір сүрген тайпа ретінде нақты дәлелденген – Кереиты.
Дұрыс жауап – B) Кереиты.